သၞာန္ / သြဟ္ ဗုဒၶဘာသာ (၁)

တႜဂုဏ္တပူတဗ၀္က်ာ္....
နဴေလာန္ကႜဳင္ ႓ါပိသတၱဟေတံ ရဲပေတွ္ဘာသာသအာင္လၝဳဪ ေဍံသၞာန္အဲဍိက္.. "ေကာန္ဗုဒၶဘာသာတအ္ မုဟုိတ္ေလၝာ၀္ ေ႐ွ္ေသွ္္ရၜဂၜမံင္ ပဋိမာ႐ုပ္၊ ဗြ၀္ဍဳိတ္ေစတှေရာ? ဗုဒၶဘာသာတအ္ မစုိန္ဒွ္တၜဘာသာ မေ႐ွ္ေသွ္ `႐ုပ္´ ဟာ?" အဲဍိက္ေလ၀္ တီဟြံကႜးဖၬးတုဲ ဟြံဂြံသွ္ဏာ ခ်ဳိတ္ခ်ဳိတ္ပႜဳိတ္ပႜဳိတ္ဟဂွ္။ ဟုိတ္ဂွ္ရ- အတုိင္ပုစၧာသၞာန္ဏံ တႜဂုဏ္သွ္ကုဪမြဲတဲညိက်ာ္....။ တင္ဂုဏ္ရက်ာ္။
မာံပုိန္ေခတ္ (ေခတၱ- က႟င္ကံက္၊ ဍဳင္ေသံ)

အတုိင္သၞာန္ မာံပုိန္ေခတ္ မပတုိန္ထ႟းလ၀္ လတူ၀ြံ ထပ္တုဲ အဲေသာင္ကုဪ ဗြဲမဗဗြဲရ။

ဗုဒၶဘာသာမၢးဂွ္ ဒွ္ဘာသာမေ႐ွ္ေသွ္ `႐ုပ္´ ဟြံေသင္။ ဆဂး.... ဗုီ႐ုပ္က်ာ္ႀတဲ၊ က်ာ္ပဋိမာ႐ုပ္တအ္ ရန္တၞအ္သၸအာ႐ုီကုဪ တႜှမႝဳံကုပုိန္ ဂ်ဳိင္ဂ်ဳိင္တုဲ သြက္ဂြံဒွ္ အရာပတုဲကုသုဪ နဒဒွ္ `ေစတှ´ မြဲဂကူကုီဂွ္ ေထက္မံင္။ ေ႐ွ္ေသွ္ဟုီမၢးဂွ္ ဗစင္လ၀္စုိတ္ ကုဪဗုိ႐ုပ္က်ာ္တုဲ သဒးသၸအာ႐ုီကုဪ မပတံဂုဏ္က်ာ္ (၉) ျပကာေရာင္။ ေ႐ွ္ေသွ္ ပဋိမာ႐ုပ္ ဗုီဂြံဒွ္ေ႐ွ္ေသွ္ ေလၝာ၀္က်ာ္ဍာံဍာံဂွ္ ထပ္ေသာင္ကုဪညိပႜန္။ ဍာံျပမံင္.... ဿဂတမုက္ေစတှ၊ ဿဂတမုက္႐ုပ္က်ာ္ ပဋိမာ႐ုပ္ ႓ုိန္ရေလၝာ၀္ေဖ်ံကၬဳိပ္ ဂႜဳိင္ကုဪလၝီဠက္ လတုန္ကုီေလ၀္ ယ၀္ရသၸအာ႐ုီကုဪ ဂုဏ္က်ာ္ဟြံေလပ္မၢး ဒတုဲဇုဪေဍံ ဟြံေဇႝာ္ရ။

ဇၞာပ္ဇၞာပ္ ေလၝာ၀္ေဖ်ံကၬဳိပ္ သဒးသၸအာ႐ုီကုဪဂုဏ္က်ာ္ ေကုာံ ညာဏ္က်ာ္႓ါျပကာေရာင္ (ညာဏ္က်ာ္ ႓ါျပကာ၀ြံ ဿကၬဳိပ္လိက္ ``က်ာ္၊ ဓ၀္၊ သင္´´ ဂွ္ ေသာင္ကလးလ၀္ႏြံ)။ ကာလဂွ္မွ ေလၝာ၀္ပဋိမာ႐ုပ္၊ ေစတှတအ္ဂွ္ ဂြံဒွ္ေလၝာ၀္က်ာ္ဍာံဍာံ။ နကုဪသဒၶါ၊ ေစတနာေက၀္ျဇဳင္ ေပႜာပ္လ၀္ဂႜံစုိတ္ ဗြဲမဒးရးတုဲ ႓ုိန္ဂတမုက္ဇကု က်ာ္ပဋိမာ႐ုပ္၊ ေစတှဟၞဲကုီေလ၀္ သၸအာ႐ုီကုဪ ဂုဏ္က်ာ္ ေကုာံ ညာဏ္က်ာ္တုဲ ယ၀္ဂြံေလၝာ၀္မၢး ဒွ္ကုသုဪ ေဇႝာ္ကုဪျဇဟတ္ကုီရ။

ဥပမာ.... ဇၞာပ္ဇၞာပ္ေလၝာ၀္ေဖ်ံကၬဳိပ္ ``ဗုဒၶံ ပူေဇမိ´´ သဒးသၸအာ႐ုီကုဪ ဂုဏ္က်ာ္မပတံ အရဟံ ေကုာံ ညာဏ္က်ာ္႓ါျပကာေရာင္။ သၸအာ႐ုီကုဪ ဂုဏ္က်ာ္မပတံ အရဟံဟုီဂွ္ အဓိပါယ္ ဂုဏ္က်ာ္တအ္ဂွ္ေလ၀္ သဒးကႜဳိဟ္ခႜင္လ၀္ ဿဂႜံစုိတ္ကုီေရာင္။ ``အရဟံ´´ မၢးဂွ္ ``တႜှပုိန္က်ာ္ႀတဲ မေထက္ကုဪဒုင္ဒါန္ သၸပူဇၜဗြဲေတၞင္ ကု မႝိဟ္၊ ေဒ၀တၜ၊ အိန္ၿဗဳီဂမႜဳိင္၊ တႜှပုိန္က်ာ္ႀတဲ မေလပ္ဖအုိတ္ေကႜံ ကိေလသ (၁၅၀၀)၊ တဏွာ (၁၀၈) ဗြဲမသကၠဳေသၞဟ္၊ တႜှပိုန္က်ာ္ႀတဲ မပုိတ္သကုတ္ေကႜံ ပြသရာံပါပ္အလုံ အုိတ္သုီ´´ ဣ၀ြံ မဒွ္အဓိပါယ္ ``အရဟံ´´ ေရာင္။

ဿဂႜံစုိတ္ပုိယ္ေတံ ယ၀္ရစြံအာ႐ုီဟြံေလပ္၊ ယ၀္ဟြံသၸအာ႐ုီ ကုဪက်ာ္မၢးေတွ္ ဿဂတမုက္ပုိယ္ ႓ုိန္ရဗုီပဋိမာ႐ုပ္၊ ေစတှ ႏြံဗြဲဂႜဳိင္ဂႜင္ေလ၀္ အဓိပါယ္ေလၝာ၀္ ေ႐ွ္ေသွ္ရၜဂၜဂွ္ ဟြံစုိပ္တရၜတုဲ ဒတုဲဖုိလ္တအ္ေလ၀္ ေအာန္ရ။ သဒးသၸအာ႐ုီ ဇိပ္ဇိပ္ဂႜိပ္ဂႜိပ္ေရာင္။ ကာလဂွ္မွ ပုိယ္ေလၝာ၀္မံင္ က်ာ္ပဋိမာ႐ုပ္၊ က်ာ္ေစတှ၀ြံ ဂြံဒွ္ေလၝာ၀္က်ာ္ဍာံဍာံတုဲ မႝဳံတၜကုဪ ဒတုဲဖုိလ္မဂႜဳိင္ဂႜင္ေရာင္။ ဿအရာဏံ၀ြံ ဗုီလညာတ္ ဗုဒၶဘာသာတအ္ ``စုိတ္´´ ေဏာင္ ဒွ္မံင္အဓိက၊ ``စုိတ္´´ ေဏာင္ အာဂတပႜတရၜဂွ္ မံက္ဂတ၀္မံင္ရ။

အေဃာ တႜှမႝဳံကုပုိန္က်ာ္ႀတဲ ဂ်ဳိင္မံင္လမ်ဳီေတံ က်ာ္ႀတဲေကင္တြံ ဒေလာံဗေတာန္လ၀္ ကု ခမှမႝဳံယၞဳ၀ကၠလိ ႏြံမံင္ရ။ မင္ဗႜာဲ၀ကၠလိ၀ြံ မြဲတၝဲဂွ္ အေဃာက်ာ္ႀတဲတြံဓ၀္ ဂြံဗုဪေလၝာ၀္ေကတ္ က်ာ္ႀတဲတုဲ ဿစုိတ္ညးေတံ က်ာ္ႀတဲေက်၀္မံင္ ညးေတံဗုဪဟြံဖဲရ။ ဟုိတ္နဴမိက္ဂြံဗုဪ က်ာ္ႀတဲဖဲဖဲတုဲ ညးေတံသၸခမှ ဿသာသနာရ။ ခမှ၀ကၠလိ၀ြံ ဒွ္ခမှတုဲ မုဓ၀္ေလ၀္ ဟြံကတ္လၝတ္ ဗုဪမံင္က်ာ္ႀတဲသက္သက္ရ။ မြဲတၝဲဂွ္ က်ာ္ႀတဲေကာ္ဟုီကုဪ ခမှ၀ကၠလိ ``ယြံ၀ကၠလိ...၊ ပြမဗုဪေသၝ၀္ဂႜိပ္မံင္ ဇကုခႏၶကာယ အဲက်ာ္ မေပင္တၜကုဪ ဇြသမ္အုဲဂွ္ မုဂုဏ္ဖုဪႏြံေရာ..? ႀယၜညးမြဲ မိက္ဂြံဗုဪေလၝာ၀္အဲက်ာ္ ဍာံဍာံမၢး ဒးေဒၢတ္လၝတ္ ဓ၀္အဲက်ာ္ေရာင္၊ ႀယၜညးမြဲ တီညာတ္ေကတ္ ဓ၀္အဲက်ာ္မၢး ပူဂုဪဂွ္ ဒွ္ညးဗုဪေလၝာ၀္အဲက်ာ္ဍာံဍာံ´´ ။

အတုိင္ဒေလာံဗေတာန္ က်ာ္ႀတဲဟုီတြံကုဪ ၀ကၠလိ၀ြံ ပုိယ္သၸတုိင္ခှတုဲ ယ၀္ပုိယ္မိက္ဂြံဒွ္ ညးမေလၝာ၀္က်ာ္၊ ေ႐ွ္ေသွ္က်ာ္ဍာံဍာံမၢး ပုိယ္ဒးေဒၢတ္လၝတ္ တြဟ္ေဍာင္ဓ၀္ က်ာ္ႀတဲတြံစြံပတန္လ၀္ေရာင္။ ႓ုိန္ဂွ္ေလ၀္....ဟုီဗုီဏံမၢး ဗုီပဋိမာ႐ုပ္တအ္ဂွ္ မုအဓိပါယ္ဟၞဲ မမိက္ဂြံသၢးဟြံေသင္။ ေလၝာ၀္ေ႐ွ္ေသွ္ရၜဂၜ ဗုီပဋိမာ႐ုပ္မၢး အတုိင္ဟုီကႜဳင္ လတူေတံ ပုိယ္ဒးစြံစုိတ္ သဒးေပႜာပ္အာ႐ုီေရာင္။

ဿသာသနာ ဗုဒၶဘာသာ၀ြံ ထမံက္ထ႟းလ၀္ ေစတှ ဒႝာဲအရာ ေကာန္ဗုဒၶဘာသာတအ္ ေ႐ွ္ေသွ္ရၜဂၜေထက္ ေစတှမႝဳံ (၄) ဂကူရ။
(၁) ဓာတုေစတှ= ေစတှမသႜဳိင္လ၀္ဓာတ္ က်ာ္ႀတဲ၊ တႜအ႐ွန္၊ ပေစၥကဗုတ္။
(၂) ဓမၼေစတှ= ေစတှမတြံဂး တြဟ္ေဍာင္ဓ၀္က်ာ္ႀတဲ။
(၃) ဥဒၵိႆေစတှ= ရန္တၞအ္ကုဪ က်ာ္ႀတဲဂ်ဳိင္ဂ်ဳိင္တုဲ ေကႜာန္ဗဒွ္လ၀္ ဗုီပဋမာ႐ုပ္ စႝး႐ုပ္ဇကုက်ာ္ႀတဲ ေကုာံ က်ာ္ေစတှ။
(၄) ပရိေဘာဂေစတှ= ေစတှမသႜဳိင္လ၀္ အရပ္စပ္က်ာ္ႀတဲ မပတံ ဗေဗင္၊ သၸဳိင္၊ သၝာ။

ေစတှ (၄) ဂကူ မထမံက္ထ႟းလ၀္ လတူဂမႜဳိင္၀ြံ သၸအာ႐ုီ ေပႜာပ္ဂႜံစုိတ္ ဗြဲမဒးရးတုဲ ဂြံေလၝာ၀္သၸပူဇၜမၢး ဖုိလ္ေဇႝာ္ကုဪျဇဟတ္ ကလိဂြံမာန္ေရာင္။ အတုိင္သြဟ္ေသာင္ကလးလ၀္ လတူဏံ၀ြံ ေသၝ၀္ဂႜိပ္တုဲ ဗုီဗုဒၶဘာသာတအ္ ဒုင္ဂုိင္ေကတ္ ေ႐ွ္ေသွ္ရၜဂၜ ပဋိမာ႐ုပ္ ေကုာံ ေစတှတအ္ဂွ္ကုီ၊ ဗုီဂြံဒွ္ေ႐ွ္ေသွ္ရၜဂၜ ဍာံဍာံကုီဂွ္ ပုိယ္တီေကတ္မာန္ရ။

ကုဪဒွ္တသုိက္အုိတ္ညိ။